એક બાર મૈં બાજાર મેં કમ્બલ ખરીદને ગયા. એક બાઈ કમ્બલ બેચને બૈઠી થી. ઉસને ભાવ બતાયા : “ડેઢ રૂપયા કમ્બલ.”
મૈંને ઉસસે પૂછા : “ઉન ક્યા ભાવ પડા ? બુનાઈ મેં કિતના લગા ? ભેડ પાલને મેં કિતના ખર્ચ આતા હૈ ?” વહ મેરી ઓર સાશ્ચર્ય દેખને લગી કિ યહ સબ પૂછને વાલા કૌન હૈ ? ફિર ઉસને મુઝે સબ બતા દિયા. ઔર મૈંને હિસાબ લગા કર કહા : “યહ કમ્બલ પાંચ રૂપયે સે કમ પર પડેગા હી નહીં, ફિર તૂ ડેઢ રૂપયા કૈસે લગાતી હૈ ?” વહ મેરી ઓર દેખતી હી રહ ગઈ. કહને લગી : “પાંચ રૂપયા કૈસે બતાય ? ડેઢ બતાયા, તો લોગ સવા કહતે હૈં !” મૈંને કમ્બલ લે લિયા ઔર ઉસે પાંચ રૂપયે દે દિયે.
ફિર ક્યા હુઆ ? હમારે આશ્રમ મેં સૂત કાંતને કે લિયે બચ્ચેં આયા કરતે. વે તીન-ચાર આના કમાતે. ઉન દિનોં મજદૂરોં કો ભી દો-સવા દો આના મજદૂરી મિલતી થી. ઉન બચ્ચોં કો મૈંને કમ્બલકી કહાની બતાયી ઔર કહા કિ, “આપ લોગોં કો 3-4 આના મજદૂરી મિલતી હૈં ન ? તો ઐસા કીજિયે કિ બરસાત મેં ઘાસ કા બોઝ બાંધકર ઔરતેં આતી હૈં; આપ ઉસે દો આને મેં ખરીદેં.”
બચ્ચોં ને માન લિયા ઔર બાજારમેં પહુંચે. વહાં ઘાસ બેચને વાલી કહતી થી : “તીન પૈસા બોઝ,” તો દૂસરે કહતે : “દો પૈસા લે.” યે બચ્ચેં કહને લગે, “ઈસકી કીમત તો દો આને હૈ.” વહ ગ્રાહક કહતા, “બહુત બઢ-ચઢ કર બોલતા હૈ બચ્ચા ! ક્યા કોઈ ઈસે દો આના દેગા ?” બચ્ચેને કહા : “મૈં હી દૂંગા !” ઔર સચમુચ દો આને દેકર ઉસને વહ બોઝ ખરીદ લિયા.
વિનોબા ભાવે
Feedback/Errata