નિવાપાંજલિ

બત્રીશ વર્ષનું સ્વન્ન થયું ત્યાં પુરું કર્યું યમદૂતે;
હતી ન હતી કરી દીધ ફુલવાડી મૂર્ખ પવનની ફુંકે. 1

ભગિની! હતી તું પ્રિય માતપિતાને. કંઈક આપી વિદ્યા ત્હેં;
સોંપી તને ગુણી માળીને, ત્યાં કેળવી ગુણવલ્લરી ત્હેં. 2.

ફુલી ફળી તું કરમાઈ અકાળે; રુવે આપ્તજન સર્વે;
તુજ ગુણદ્રુમસંપત્તિતણાં શ્રીગન્ધ વહે સ્મૃત ગર્વે. 3

વસે ગર્વ મુજ ઉરમાં ત્હારો! ભાગ્યવતી થઈ ગઈ તું!
વિશ્વવાહિની મરણનદીમાં, કલ્યાણી l તરી ગઈ તું! 4

મનુષ્યમેધ2 યજ્ઞ માંડે આજે, યુગ ભયંકર બેસે!
શમી પ્હેલી 3તું જગ પ્રસન્ન જોતી સુભાગ્યવતીને વેશે. 5

શૈશવથી તરતી ઉત્સાહિની પ્રસન્નતા તુજ જોઈ;
એ જ નિકષ4 પર ગ્રન્થ-રતિ મુજ પ્રથમ ઘસી મ્હેં જોઈ 6

આરંભ્યો આ ગ્રન્થ, લેખ મુજ નહી હતો સુકાયો;
કનકરેખ નિકષે પ્રકટી, તે, બ્હેની, ત્યાં ત્હેં સ્હાયો. 7

મુજ પુસ્તકની કીર્તિ રંક, તે તુજને ભાસતી ઝાઝી,
અનુમોદતી મોદતી પ્રિય બાળા ઘણું ઘણું મલકાતી. 8

ત્રીજા ભાગનું દર્શન કરવા અતિશય ધરી અભિલાષ,
ભ્રાતપાસ લ્હેણું રાખી, ગઈ પ્રભુપદ કરવા વાસ. 9

જ્ઞાનદ્રષ્ટિ ઉઘડી; બાળા! નથી અનુશોચન સિંચાતું,
પણ આ ગ્રન્થ વધે ત્યમ ત્યમ તુજ સ્મરણ-સલિલ ઉભરાતું. 10

નિકષશિલા મુજ! સ્મરી સ્મરી તુજપર પડેલી કંઈ કંઈ રેખા,
તત્પર કરું અક્ષરમય અંજલિ, નિવાપ તુજને દેવાં. 11

વસી મુજ હૃદયે, એ અંજલિનો સ્વીકાર કરજે, બ્હેની!
ભુલી શેકરસ5 લેવો, ભ્રાતા દે અંજલિ, તે લેની. 12

હર્ષશોકના દર્ભરાશિમાં લગાડી છે મ્હેં લ્હાય,
એક ક્રમે6 તેમાં પડી ભગિની—મૃત્યુશોક હોમાય. 13

એ હોમે આહુતિ દેતો, નયન ન અશ્રુ ધરતો,
કઠિન હૃદયને ભ્રાત કાષ્ઠભર ભગિની-ચિતાપર ભરતો. 14;

2 મનુષ્યનો હોમ. દુષ્કાળ અગ્નિરોહિણી(મરકી) આદિ સાધનોથી.

3 મનુષ્યમેધના કાળ પ્હેલાં સન 1894 માં.

4 સોનું કસવાની કસોટીની શિલા.

5 एकत्र्कमवर्द्धितगुरुतरशोकरस-વિક્રમોર્વશી,

6 સાહસા એક જ ફાળ ભરીને.

License

સરસ્વતીચંદ્ર - ભાગ - ૩ Copyright © by ગોવર્ધનરામ ત્રિપાઠી. All Rights Reserved.